آژانس تبلیغاتی بادکوبه - واحد تحقیقات بازار: زمان ایجاد فروشگاههای زنجیرهای امروزی به اواسط قرن نوزده میلادی و به کشور آمریکا برمیگردد. در سال 1859 اولین شعبه فروشگاههای زنجیرهای A & P در آمریکا گشوده شد. در سال 1879 میلادی اولین فروشگاه عرضه اقلام متنوع در نیویورک گشایش یافت. پس از آن ایجاد فروشگاههای زنجیرهای در آمریکا به سرعت رو به افزایش نهاد و تا سال 1929 قریب به 22 درصد از کل خردهفروشی در کشور آمریکا توسط این فروشگاهها انجام میشد.
دلیل اصلی اقبال فروشگاههای زنجیرهای تنوع زیاد کالا و یا خدمات قابل ارائه نبود بلکه قیمتهای نسبتاٌ پائین کالاها در این فروشگاهها موجب استقبال مصرفکنندگان از خرید در این فروشگاهها شده بود. از عوامل دیگری که باعث موفقیت فروشگاههای زنجیرهای شدند امکان گردش خریداران در فروشگاه و خرید کالاها با دیدن و انتخاب[ و همینطور عدم تمایز بین خریداران که موجب استقبال اقشار و طبقات پائین جامعه گردید را میتوان عنوان کرد.
اما از اواسط قرن بیستم، برای اولین، فروشگاههای زنجیرهای مبادرت به ایجاد سوپرمارکتهای امروزی بار نمودند. طبق آمار در سال 1997 بیش از 60 درصد خردهفروشی در آمریکا به وسیله فروشگاههای زنجیرهای انجام میپذیرفت. پدیده جهانی شدن، فروشگاههای زنجیرهای را نیز به تحرک واداشت و در حال حاضر فروشگاههای معروفی مانند Carrefour, Wal-Mart, Aldi, Tesco به ترتیب از کشورهای انگلستان، آلمان، آمریکا و فرانسه در بسیاری از کشورها به چشم میخورند.
تاریخچه فروشگاههای زنجیرهای در ایران:
سابقه تاسیس فروشگاههای زنجیرهای در ایران به سال 1328 و تاسیس نخستین فروشگاه تعاونی مصرف سپه باز میگردد. پس از آن بود که برخی دیگر از فروشگاهها از جمله فروشگاههای تعاونی مصرف شهر و روستا و فروشگاههای زنجیرهای کورش در کشور راهاندازی شد.
در دهه 70 راهاندازی فروشگاههای زنجیرهای با الهام از فروشگاههای بزرگ زنجیرهای جهان که تا همان زمان سهم قابل توجهی از کل خردهفروشی کشورهای توسعه یافته را به خود اختصاص داده بود، در دستور کار دولت و برخی از نهادهای عمومی غیردولتی از جمله شهرداری قرار گرفت. فروشگاه رفاه که از سال 1374 شروع به کار نمود، اکنون پس از حدود دو دهه فعالیت حدود 125 شعبه در سراسر کشور دایر کرده است. از دهه 80 به این سو، با توجه به مزایای راهاندازی فروشگاههای زنجیرهای و نقش مهمی که این فروشگاهها میتواند در اصلاح نظام توزیع کشور به عهده داشته باشد، موج جدیدی از فروشگاههای زنجیرهای در کشور شروع به فعالیت کرد.
در شهرهای بزرگ حدود 29% از خریدهای اصلی در بازار روزها و حدود 23% از سوپرمارکت های بزرگ و زنجیره ای تهیه میشود، اما خریدهای متفرقه همچنان بیشتر در سوپر مارکتهای کوچک و محلی صورت میگیرد.
توسعه فروشگاههای زنجیرهای در کشور توسط بخش خصوصی داخلی و خارجی و افزایش رقابت میان این فروشگاهها برای جذب مشتری بیشتر، باعث شده است تا هر روز خلاقیتها و ابتکارات جدیدی در مدلها و روشهای فروش این شرکتها به مشتریان عرضه شود. فروشگاههایی مانند هایپراستار که اغلب از ظاهری مدرن و امروزی برخوردار بوده و طیف بسیار وسیعتری از کالاها را نسبت به فروشگاههای قبلی در اختیار مخاطبان خود قرار میدهد، از این جملهاند. برخی از این فروشگاهها، اغلب کالاهای خود را با بهای 10 درصد پایینتر از قیمت مصرفکننده به مشتریان عرضه میکنند که همین مسئله موجب رضایت بسیاری از مشتریان شده است.
با وجود گذشت بیش از 50 سال هنوز این فروشگاهها آنچنان که باید به قدرتی جدی در بازار تبدیل نشدهاند و از سوی مشتریان آنچنان جدی نگریسته نمیشوند. به نظر میرسد فروشگاههای زنجیرهای یا به طور کلی صنعت خردهفروشی در ایران دست به گریبان مشکلاتی است که مانع پیشرفت خدمات توزیعی نوین شده است. راهاندازی یک مجموعه فروشگاه زنجیرهای، بسیار سرمایهبر است و به زیرساختهای زیادی نیاز دارد، اما در عین حال از یک سو اشتغالزا و از سوی دیگر موجب تضمین فروش محصولات تولیدکنندگان داخلی میشود. علاوه بر آنکه نیازهای مردم را نیز بهتر پوشش میدهد.
در مجموع با وجود توسعه نسبتا زیاد فروشگاههای زنجیرهای در بازار خردهفروشی ایران، این فروشگاهها هنوز تا رسیدن به جایگاهی که منبع اصلی خردهفروشی محصولات مصرفی در کشور به شمار رود، راه زیادی را در پیش دارند. درست است که تعداد فروشگاههای زنجیرهای در کشور هر روز در حال افزایش است، اما این فروشگاهها اغلب فقط در شهرهای بزرگ و کلانشهرها حضور داشته و نظام خردهفروشی مبتنی بر فروشگاههای زنجیرهای هنوز نتوانسته به شهرهای کوچک و متوسط راه پیدا کند. ضمن این که در شهرهای بزرگ نیز فروشگاههای زنجیرهای بیشتر به سبب جذابیتهای فرعی و حاشیهای آن است که تا حدودی موفق به جذب مشتری شدهاند. هنوز در شهرهای کوچک و متوسط، و حتی کلانشهرهای ایران این فروشگاههای مستقل فروشگاههای کوچک و محلی است که بار اصلی نظام توزیع کالاهای مصرفی را بر دوش دارد. با این حال تجربه ورود فروشگاههای زنجیرهای جدید به کشور به ویژه در یک دهه اخیر، نشان میدهد که در صورت حمایت قانونی میتوان به موفقیت این فروشگاهها در ایران نیز امیدوار بود.
مهمترین عامل برای خریداران در انتخاب مرکز خرید، قیمت محصولات است و کیفیت محصولات در رتبه بعدی قرار میگیرد.