تاریخچۀ زیتون در ایران

آژانس تبلیغاتی بادکوبه- واحد تحقیقات بازار: این هفته در تیم تحقیقات بازار آژانس تبلیغاتی بادکوبه نگاهی داشته‌ایم به تاریخچۀ زیتون در ایران و میزان مصرف آن در شهرهای مختلف کشور

دقیقاً مشخص نیست که زیتون برای اولین بار چه زمانی وارد ایران شده، اما مسلماً زیتون در ایران سابقۀ بسیار طولانی دارد و به طور پراکنده و تک درخت در بیشتر نقاط کشور مشاهده می‌شده است. از مشاهدۀ آثار باستانی شهر نیشابور می‌شود نتیجه گرفت که سابقۀ استفاده از زیتون به عهد ساسانیان برمی‌گردد.

قدمت گیاه زیتون بیش از 6000 سال است ولی کشت آن در استان‌های زنجان، قزوین و گیلان بر اساس اسناد و مدارک موجود سابقه 900 ساله دارد (دو استان زنجان و قزوین بر اساس آمارهای سال 93 به ترتیب بیشترین سطح تولید زیتون کشور را دارند). با وجود این، میزان مصرف سرانه روغن زیتون در ایران نسبت به کشور‌های دیگر بسیار پایین است و پس از کشور‌های آفریقایی فقیر که سرانه مصرف حدود 100 گرمی دارند، هر ایرانی به طور میانگین 200 گرم در سال روغن زیتون مصرف می‌کند.

با توجه به اظهارات پاسخگویان، حدود نیمی از خانوارهای ایرانی ساکن شهرهای بزرگ ایران در طی یکسال گذشته از روغن زیتون استفاده کرده‌اند یعنی؛ روغن زیتون در سبد کالای مصرف نیمی از خانوارها قرار نگرفته است.

از بین خانوارهای مصرف‌کنندۀ روغن زیتون، حدود 27% مصرف بالایی دارند یعنی؛ حدود یکبار در روز و یا چند بار در هفته روغن زیتون مصرف می‌کنند. حدود 34% یکبار در هفته و یا دو تا سه بار در ماه مصرف‌کننده روغن زیتون هستند و حدود 34% به صورت گاهگاهی از این محصول استفاده می‌کنند.

یکی از عوامل تاثیرگذار در مصرف سرانۀ روغن زیتون در ایران قیمت بالا و افزایش هزینه‌های تولید آن است. بنابراین، انتظار می‌رود بیشتر مصرف‌کنندگان روغن زیتون طبقات مرفه و خانوارهایی در طبقات متوسط رو به بالای جامعه باشند.

سرانۀ مصرف روغن زیتون در ایران در سال 90 حدود 200 گرم بود که به دلیل افزایش قیمت سرانه مصرف در سال 91 به حدود 180 گرم رسید. این افزایش قیمت منجر به کاهش مصرف میوه زیتون نیز شد.

در نمودار زیر روند مصرف روغن زیتون طی دو سال نمایش داده شده است:

سرانه مصرف روغن زیتون در ایران نسبت به جهان بسیار پایین برآورد شده و فقط سه شهر تهران، کرج و رشت در ایران بالاتر از میانگین مصرف، روغن زیتون مصرف می‌کنند.

براساس آخرین آمار وزارت بهداشت، ایرانیان سالانه یک میلیارد دلار برای درمان بیماری‌های قلبی و عروقی هزینه می‌کنند که اگر حدود 100 میلیون دلار از  آن را سالانه برای تغذیه سالم و استفاده از محصولاتی مانند روغن زیتون و ماهی بپردازند، دیگر نیازی به پرداخت این هزینه‌های هنگفت درمانی نیست.

این آمار نشان می‌دهد که برنامه‌ریزی و تبلیغات برای فرهنگ‌سازی و تشویق مردم به داشتن تغذیۀ سالم باید بیش از این مورد توجه قرار بگیرد.