سلام، وقت بخیر
پادکستی که میشنوید، از مجموعه پادکستهای بادکوبه است. ما در این مجموعه به اتفاقات جذاب، سرگرمکننده، خلاقانه، تاثیرگذار و خبری دنیای تبلیغات میپردازیم.
امروز در این قسمت از پادکست بادکوبه به سراغ ده نفر از موفقترین زنان ایرانی در حوزه علم و فناوری میرویم. ما برای گردآوری این قسمت از پادکست به سراغ سایت دیجیاتو رفتهایم.
به تازگی روز زن و روز مادر را پشت سر گذاشتیم. از طرفی امروز نیز روز جهان زنان بود. به همین مناسبت در این قسمت به معرفی ده نفر از موفقترین زنان ایرانی حوزه علم و فناوری میپردازیم. تعدادی از این بزرگان در زمینههای خاص خود به بالاترین افتخارات دست پیدا کرده و باعث درخشش نام ایران و تسهیل زندگی بشر شدهاند.
۱. مریم میرزاخانی
سال ۱۳۵۶ شاهد تولد یکی از ستارههای فراموشنشدنی سپهر ریاضیات ایران بودو. مریم میرزاخانی که در دبیرستان فرزانگان تحصیل میکرد، اولین دانشآموز دختری بود که با دریافت مدال طلای کشوری به تیم ملی المپیاد ریاضی راه یافت. او جواب اعتماد مربیانش را با دو طلای پیاپی جهانی داد. مریم یکی از کسانی بود که از تصادف اتوبوس دانشجویان شرکتکننده در بیست و دومین دورهی مسابقات ریاضی جان سالم به در برده بود. میرزاخانی پس از پایان تحصیلات ریاضی در دانشگاه شریف، برای ادامه تحصیل در مقطع دکترا راهی آمریکا شد و تحت نظر کورتیس مکمولن، از برندگان مدال فیلدز مدرک phd را دریافت کرد. تقدیر این بود که خود او در سال ۲۰۱۴ به خاطر تحقیق در زمینه «دینامیک و هندسه سطوح ریمانی و فضاهای پیمانهای آنها» به عنوان اولین زن برنده جایزه فیلدز، همسطح نوبل ریاضی شود. حتی به خاطر سپردن نام این تحقیق هم چندان آسان نیست.
میرزاخانی از سال ۱۳۹۲ به سرطان مبتلا شده بود و پس از چهار سال این بیماری مهلک به مغز استخوانش نفوذ کرد. سرانجام این نابغه ریاضیات در ۲۳ تیر ۱۳۹۶ فرشته مرگ را در آغوش کشید. اتحادیه بینالمللی انجمنهای ریاضی جهان برای بزرگداشت یاد میرزاخانی روز تولد او (۲۲ اردیبهشت) را به عنوان «روز جهانی زن در ریاضیات» نامگذاری کرده است.
۲. پردیس ثابتی
ثابتی سال ۱۳۵۴ در تهران به دنیا آمد و سه سال بعد همراه خانواده راهی آمریکا شد. او از نوجوانی به تحصیل و موسیقی علاقه بسیاری داشت و لیسانس خود را در رشته زیستشناسی از MIT دریافت کرد. وی در سالهای ۲۰۰۲ و ۲۰۰۶ به ترتیب دو دکترای مختلف را در رشتههای ژنتیک و پزشکی از دانشگاههای معتبر آکسفورد و هاروارد با درجه ممتاز دریافت کرد. وی سومین زنی است که در تاریخ هاروارد به این افتخار نائل میشود.
ثابتی در دوران تحصیل و پس از آن تحقیقات بسیاری را انجام داده که شامل الگوریتم تعیین اثرات ژنتیک بر تکامل بیماری و رویکرد آماری اطلاعاتی تعیین بخشهای در معرض انتخاب طبیعی میشود.
ثابتی به عنوان استاد مرکز زیستشناسی تکاملی هاروارد مشغول فعالیت است و سرپرستی گروه خوانش ژنوم انسان و تعیین کروموزومهای ابولا را بر عهده دارد. CNN در ۲۰۰۷ از او به عنوان یکی از هشت نابغهای نام برد که زندگی بشر را متحول میسازند. او همچنین به عنوان یکی از ۱۰۰ زن نابغه جهان انتخاب شده و از بنیاد گیتس نیز ۲ میلیون دلار کمک هزینه تحقیقاتی دریافت کرده است.
۳. پریسا تبریز
پریسا متولد ۱۹۸۳ است و پدری ایرانی و مادری لهستانی دارد. او تاکید کرده که تا پیش از ورود به دانشگاه چندان با کامپیوتر سر و کار نداشته اما حالا «شاهزاده امنیت» گوگل است. تبریز از دوازده سال پیش به استخدام گوگل درآمده و از ۲۰۱۱ مدیریت بخشی را برعهده دارد که سیصد هکر چیره دست از سراسر دنیا را زیر یک چتر گرد آورده است. وی هم اکنون سرپرستی بخش امنیت مرورگر محبوب کروم را برعهده دارد.
تا چند سال قبل نام پریسا تبریز در فهرست ۳۰ چهره برجسته فناوری با کمتر از ۳۰ سال سن در کنار افرادی چون مارک زاکربرگ قرار داشت.
۴. انوشه انصاری
اغلب ایرانیها انوشه را تنها به واسطه سفر ۹ روزه به فضا میشناسند اما موفقیتها و خدماتش به علم به مراتب بیشتر از یک سفر تفریحی است.
وی ۲۱ شهریور ۱۳۴۵ در مشهد به دنیا آمد اما در ۱۸ سالگی همراه خانواده راهی آمریکا شد. انوشه از کودکی عاشق نجوم و فضا بود اما در دانشگاه رشته مهندسی الکترونیک و علوم رایانه را انتخاب کرده و در نهایت از دانشگاه جورج واشنگتن مدرک کارشناسی ارشد مهندسی الکترونیک را دریافت کرد. وی کارشناسی ارشد دوم خود را هم در رشته ستارهشناسی اخذ کرده است.
انصاری جدای از تحصیلات در زمینه کسب و کار بسیار موفق است و از این راه به درآمد قابل توجهی دست پیدا کرده. وی مؤسس، رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل شرکت فناوری ارتباط از راه دور تلهکام بود که سال ۲۰۰۱ در ازای ۱۰.۸ میلیون دلار از سهام سونوس مبادله شد. او همچنین بنیانگذار و مدیرعامل کمپانی Prodea Systems است.
۵. ترانه رضوی
این پزشک ایرانی از معدود افرادی است که گوگل سلامت کارکنانش را به دست آنها سپرده. وی فارغالتحصیل پزشکی از دانشگاههای معتبر استانفورد و جرج واشنگتن است و در ابتدای شروع فعالیت در مانتن ویو مطبش تنها یک کمد بوده است. به گفته دکتر رضوی کارکنان گوگل آنقدر دقیق هستند که به آسانی زیر بار تشخیص یا تجویز پزشک نمیروند و باید آنها را با ارائه سند و حتی مقالات معتبر قانع کرد.
۶. آلینوش طریان
آلینوش طریان آبان ١٢٩٩ در خانواده ارمنی در تهران به دنیا آمد. پدر و مادرش هردو در زمینه ترجمه آثار از فارسی به ارمنی دستی بر آتش داشتند. آلینوش پس از پایان دوران دبیرستان در آموزشگاه انوشیروان دادگر زرتشتیان، برای تحصیل در رشته فیزیک وارد دانشگاه تهران شد. چهار سال بعد و پس از اخذ مدرک در همین مرکز به عنوان متصدی عملیات آزمایشگاهی دانشکده علوم استخدام شد. آلینوش پس از مدتی به فکر ادامه تحصیل با بورس تحصیلی افتاد اما دکتر حسابی به خاطر زن بودن با این درخواست مخالفت کرد.
آلینوش سپس با هزینه شخصی و کمک پدر راهی دانشگاه پاریس شد. او از این دوران و آشنایی با دختر ماری کوری به عنوان یکی از بهترین سالهای زندگی یاد میکند. وی پس از دریافت مدرک دکترا در ۱۳۳۷ و با رد پیشنهاد تدریس در سوربن به ایران بازگشت تا در دانشگاه تهران به تدریس بپردازد.
وی نه تنها خانه خود را وقف دانشجویان بی بضاعت کرد بلکه کتابخانه غنی خود را هم به کتابخانه ملی اهدا کرد. طریان از پایهگذاران اخترفیزیک، نخستین رصدخانه فیزیک خورشیدی و نخستین تلسکوپ خورشیدی ایران است و به خاطر خدمات ارزندهاش به عنوان «مادر نجوم ایران» شناخته میشود. وی همچنین یکی از چهرههای ماندگار در عرصه علمینیز محسوب میشود. آلینوش طریان در ۱۵ اسفند ۱۳۸۹ در ۹۰ سالگی چشم از جهان فرو بست.
۷. فریناز کوشانفر
فریناز سال ۱۳۵۵ در تهران به دنیا آمد. این محقق برجسته دوران دبیرستان و کارشناسی برق را در دبیرستان معتبر فرزانگان و دانشگاه شریف طی کرده و سپس برای ادامه تحصیل راهی ایالات متحده شد.
او رشته برق و کامپیوتر دانشگاه UCLA را برای مقطع کارشناسی ارشد انتخاب کرد. کوشانفر سپس برای دریافت دکترا راهی دانشگاه برکلی، از بهترین مراکز آموزشی آمریکا شد و به خاطر پاس کردن تعداد زیادی از واحدهای آمار و احتمال همزمان فوق لیسانس این رشته را هم اخذ کرد. وی هم اکنون مشغول تدریس در دانشگاه کالیفرنیا سن دیگو است.
از افتخارات و جوایز فریناز کوشانفر باید به جایزه مخترع جوان سال دانشگاه MIT در ۲۰۰۸ اشاره کرد که به خاطر طراحی نوعی از میکروتراشهها به وی اهدا شد. او همچنین در سال ۲۰۱۱ به عنوان یکی از نخبگان علوم جدید و مهندسی از دست اوباما جایزه گرفت. نشریه تکنولوژی ریویو هم او را به عنوان یکی از ۳۵ مخترع برتر جوان دنیا برگزیده است.
۸. مونا جراحی
جراحی تنها ایرانی است که نشان «استعداد برتر حرفهای جوان سال» را در میان ۱۰۲ نامزد از باراک اوباما دریافت کرده است. او در سال ۱۳۵۵ در تهران به دنیا آمد و پس از اخذ لیسانس برق در دانشگاه صنعتی شریف، برای تحصیل در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا راهی دانشگاه استنفورد شد. جراحی مقطع پسادکترا و تحقیقات کاربردی خود را هم در همین مرکز صورت داد.
پروفسور مونا جراحی یکی از تاثیرگذارترین دانشمندان و محققان ارشد دانشکده علوم کامپیوتر و آزمایشگاه الکترونیک تراهرتز دانشگاه میشیگان است. فناوری تراهرتز بخشی از طیف الکترومغناطیس است که بین فرکانس امواج نور و فرکانس امواج رادیویی قرار میگیرد. این فناوری در زمینههای پزشکی، دارویی و ماشین آلات کاربرد فراوانی دارد و دریافت جایزه استعداد برتر هم مدیون همین موفقیتها بود.
از دیگر افتخارات وی میتوان به جایزه پیشگامان مهندسی از آکادمیملی بنیاد مهندسی «گرِینجر»، جایزه پیشرفت شغلی زودهنگام از بنیاد ملی علوم و جایزه محققین جوان از دفتر تحقیقات نظامیآژانس پروژههای دفاعی پیشرفته اشاره نمود.
۹. آزاده تبازاده
وی کاشف ارتباط بین افزایش گاز دی اكسيد کربن ناشی از محصولات مصرفی صنعتی و فرسایش لایه اوزون است. تبازاده در سال ۱۳۴۶ در ایران متولد شد و پس از وقوع جنگ ایران و عراق همراه خانواده به آمریکا مهاجرت کرد. او در سال ۱۹۸۸ و در حالی که تنها ۲۱ سال داشت به عنوان معاون پژوهشی گروه شیمیدانشگاه کالیفرنیا انتخاب شد و در ۱۹۹۹ هم بالاترین نشان افتخار اعطا شده توسط دولت ایالات متحده به دانشمندان و مهندسان به نام «جایزه ریاست جمهوری» را دریافت کرد.
وی مدرک دکترای خود را در رشته شیمیاز دانشگاه UCLA دریافت کرد و سپس به عنوان محقق ارشد به مرکز تحقیقات ایمز ناسا پیوست. این مرکز از سال ۱۹۳۹ تا کنون در زمینههای مختلف علوم فضایی فعالیتهای گستردهای داشته و نقش مهمیدر بسیاری از ماموریتهای ناسا ایفا میکند.
دکتر تبازاده سابقه تدریس در دانشگاه کالیفرنیا سن دیگو را دارد و تا کنون بیش از ۶۰ مقاله در زمینههای مختلف چاپ کرده است. وی جوایز بسیاری را از سازمانهای دولتی و علمیاز آن خود کرده که شامل اتحادیه ژئوفیزیک آمریکا، انجمن هواشناسی آمریکا، ناسا، دفتر علم و فناوری کاخ سفید و انتخاب شدن به عنوان یکی از ۱۰ استعداد برتر آمریکا در سال ۲۰۰۲ است.
۱۰. رکسانا ورزا
رکسانا در خانواده ای تحصیل کرده به دنیا آمد که در سال ۱۹۷۹ از ایران مهاجرت کرده بودند. پدرش فارغ التحصیل دانشگاه معتبر «استنفورد» و مادرش معلم زبان بود که علاقه وافری هم به علم و دانش داشتند. او در سال ۱۹۸۵ در کالیفرنیای آمریکا به دنیا آمد که امروزه به لطف سیلیکون ولی به مهد فناوری دنیا تبدیل شده است.
«رکسانا ورزا» در حالی که سی و چند سال بیشتر ندارد، مدیر بزرگترین پردیس استارتاپی جهان به نام «استیشن اف»، عضو «شورای نوآوری اتحادیه اروپا» (EIC) و از اعضای هیئت مدیره قدیمیترین خبرگزاری جهان به نام AFP است.
میتوانید این پادکست را از اینجا بشنوید.